Có một điều lạ thằng Quang không khó để nhận ra, từ sau buổi sinh hoạt ngày hôm đó, thái độ của Mai với nó bỗng thay đổi hẳn. Trên lớp thỉnh thoảng Mai mượn nó vở bài tập tiếng anh hay vở soạn văn để xem nó chuẩn bị bài về nhà thế nào. Thấy nó đang chờ con Liên kẻ xong để mượn thước kẻ, Mai liền hào phóng: “Quang dùng của tớ này", làm hôm ấy thằng Quang vừa kẻ vừa nghĩ: “Đừng tưởng cho mượn thước kẻ là tôi bỏ qua cho bà.” Thậm chí có lần quay sang chỗ Mai thằng Quang còn bắt gặp Mai đang nhìn mình, thấy nó nhìn sang liền cười với nó rồi mới chịu quay đi, làm thằng Quang giật hết cả nảy. Mà công nhận con bạn nó cười trông xinh phết. Nó đoán có lẽ Mai cảm thấy ngại vì nghĩ hôm ấy tại mình bạn mới bị bắt nên giờ tỏ ra thân thiện coi như đang chuộc lỗi. Thực ra thằng Quang không phải người thù dai đến vậy. Nó chỉ bực mấy hôm đó thôi, đến hết buổi sinh hoạt tuần đấy bực dọc cũng vơi dần. Hơn nữa nó biết người sai là mình và dù có Mai hay không, cuối cùng nó vẫn sẽ bị bắt. Nó đã không còn giận Mai, nhưng nó không nói cho Mai biết điều đó đâu vì dù sao cứ để Mai mang cảm giác tội lỗi như thế... khoái trá hơn. Cứ coi như đây là sự trả thù của nó với cô bạn ghê gớm này. Với lại nếu so sánh Mai bây giờ với Mai dạo trước, nó thích Mai của hiện tại hơn nhiều, lỡ nói ra mình đã hết giận cô bạn này trở về vẻ… đanh đá trước kia thì sao? Thằng Quang chẳng dại.
Mọi chuyện cứ êm đềm trôi qua như vậy cho đến giờ kiểm tra sử hôm ấy. Đúng vào khi thằng Quang nghĩ Mai đã thay đổi và sẽ không can thiệp vào chuyện của nó nữa thì bạn nó lại làm nó bất ngờ.
Số là hôm thứ năm có giờ kiểm tra một tiết môn lịch sử. Tối hôm trước thằng Quang đã mất cả đêm để học sử nhưng vì kiến thức cần học quá dài nên nó chỉ học tủ mấy câu quan trọng thôi. Thực ra với những môn học thuộc lòng thằng Quang vẫn luôn làm thế, may cho nó, từ ngày lên cấp ba nó đều ôn trúng tủ hai - ba câu mỗi khi kiểm tra một tiết mấy môn thuộc lòng, đủ để đạt điểm trên trung bình, với nó thế là đủ. Nhưng hôm nay không phải như vậy. Đề có ba câu song nó chẳng ôn trúng câu nào, nên tất nhiên nó ngồi tắc tịt. Loay hoay một lúc nó chẳng biết làm sao. Thật ra nó chỉ cần nhìn sang bên cạnh và chép sẽ ổn ngay vì Mai đang làm bài ầm ầm kìa, hơn nữa cô bạn chẳng có ý định che bài gì cả. Nhưng thằng Quang thấy làm như vậy cứ sao sao ấy, trên danh nghĩa nó vẫn đang giận Mai, bây giờ vì chép bài mà đổi giận thành vui có vẻ thật không có chí khí.
Giằng co một hồi nó quyết định... quay bài. Từ ngày lên cấp ba đây là lần đầu tiên nó quay bài nhưng những ngày học cấp hai nó đã sớm thành thạo vụ này. Những ngày ấy thằng Quang nhớ mình ngồi gần thằng Bằng, ngồi cùng suốt bốn năm luôn. Nghĩ lại nó không rõ mình và thằng Bằng bắt đầu quay cóp từ bao giờ, hình như từ năm lớp tám. Nó cũng chẳng nhớ thằng nào quay trước nhưng rốt lại cả hai thống nhất sẽ cùng hợp tác quay bài, tất nhiên chỉ quay lúc nào bí quá không nặn ra chữ nào làm bài, chứ nó và thằng bạn chưa to gan đến mức ngang nhiên quay cóp thường xuyên. Thường thằng Bằng quay còn nó sẽ canh gác, vì như lời nó nói, thằng Bằng mắt kém không quan sát thầy cô cẩn thận được. Nói thật, đây chỉ là điều thằng Quang phịa ra. Lý do thực sự khiến nó cứ nhận nhiệm vụ canh gác là bởi nó sợ bị bắt. Nếu bị bắt tội nặng sẽ ở thằng quay, thằng gác cùng lắm bị liên đới thôi, có khi còn chẳng việc gì nếu thầy cô không biết hai thằng học trò hợp tác với nhau qua mặt mình. Nhưng có nhiều khi thằng Bằng một mực bắt thằng Quang quay để mình canh gác. Những lúc ấy dù nằng nặc từ chối nhưng cuối cùng thằng Quang vẫn phải bất dĩ gánh trọng trách, bạn nó hóa ra không ngu như nó nghĩ. Giờ nó chẳng lạ gì việc quay cóp; và những khi khó khăn như thế này,nó lại nhớ thằng bạn mình da diết. Không biết lúc này, ở lớp 10A2, bạn nó có nhớ nhung gì nó không. Ước gì bây giờ nó và thằng Bằng vẫn bên cạnh nhau như xưa.
Nhìn sang cô bạn đang hý hoáy viết bên cạnh, thằng Quang đành liều mình quay bài dù trong lòng nó run lắm, hạnh kiểm khá đã đeo trên cổ, lần này bị bắt là cầm chắc hạnh kiểm trung bình luôn, có khi còn phải mời các bậc phụ huynh lên thăm trường nữa, song nó đâu thể nộp giấy trắng được. Đành liều ăn nhiều. Lúc đầu nó còn sợ Mai ngăn cản nhưng khi thấy Mai chỉ im lặng nhìn nó lôi quyển vở sử dưới ngăn bàn ra, nó liền yên tâm làm nhà quay phim một mạch đến hết giờ. May cho nó đây là lớp chọn văn nên cô giáo không chú ý coi thi lắm, cả buổi chỉ ngồi trên bàn ghi ghi chép chép gì đó, nếu không nó chẳng thể quay cóp thuận lợi như vậy. Nộp bài xong nó thở phào nhẹ nhõm. Đến giờ ra chơi vẫn không thấy Mai nói gì, thằng Quang hài lòng lắm, nghĩ bụng: "Chắc lần trước bị mình chỉnh cho sợ rồi.” Vừa nghĩ như vậy nó vừa thong dong huýt sáo bước ra cửa chém gió với bọn thằng Kiên.
Nhưng cuộc đời không ai học được chữ ngờ. Đúng vào lúc thằng Quang tự sướng rằng Mai vì sợ uy nó mà không dám can thiệp vào chuyện của nó nữa thì Mai lại làm ngược lại, tiếp tục xen vào chuyệnngười khác. Càng buồn cười hơn, khi thằng Quang nghĩ mình đã khuất phục được Mai cũng là lúc nó bị Mai thu phục hoàn toàn.
Sau giờ ra chơi môn sử, vừa bước vào bàn, thằng Quang liền thấy Mai đưa sang một mảnh giấy. Dù hơi ngạc nhiên nhưng thằng Quang đoán ngay chắc liên quan đến vụ quay cóp vừa nãy, quả nhiên tờ giấy viết: “Lần sau Quang đừng quay bài nữa nhé.”
"Lại xía vào chuyện của mình.” Thằng Quang chưa đọc hết mảnh giấy máu nóng đã bốc lên đầu. Nó vốn nghĩ sau lần bị mắng trước con bạn sợ rồi, lúc nãy còn tự sướng về uy phong của mình nữa chứ. Nghĩ đến đây thằng Quang vừa tức vừa xấu hổ, đang muốn phát tác không ngờ Mai đưa mảnh giấy khác qua. Nó không định xem đâu nhưng nghĩ thế nào lại mở ra, trong đó Mai viết: "Quay sang đây tớ cho chép, quay bài bị bắt là nguy đấy.” Đọc xong thằng Quang há hốc mồm. Nó phải chớp mắt mấy lần vì nghĩ mình nhìn nhầm. Sau một hồi chớp mắt, đọc đi đọc lại hai lần, thằng Quang mới dám khẳng định mình không nhìn sai, Mai đang gạ gẫm cho nó chép bài thật. "Thế này thì tốt quá còn gì", thằng Quang thầm nghĩ. "Tưởng nó không cho mình quay bài, ai dè nó gạ cho chép bài, càng nhàn chứ sao.” Nhưng thằng Quang cứ cảm thấy có gì đó sai sai. Dù mới học chung hai - ba tháng nay, nhưng thằng Quang biết Mai là loại học sinh gương mẫu. Loại học sinh này cho đến trước khi gặp Mai thằng Quang nghĩ đã sớm tuyệt chủng. Mai không chỉ nghiêm túc trong học tập mà việc của lớp, của đoàn cũng rất nhiệt tình. Nhưng học sinh nghiêm túc ấy bây giờ thấy nó quay bài chẳng những không phản đối, không ý kiến ý cò hay lôi cô giáo ra dọa như mấy lần trước; ngược lại đang gạ gẫm nó từ bỏ con đường tội lộ cũ để đi vào con đường tội lỗi khác, và con đường này - với nó - dễ đi hơn hẳn. Không giống bạn nó chút nào. "Hay đang có âm mưu gì đó", ý nghĩ ấy xoẹt qua đầu thằng Quang. Nó liền quay sang chỗ Mai định hỏi "sao hôm nay tốt thế", chẳng ngờ bắt gặp Mai vẫn đang nhìn nó hơi mỉm cười, thấy nó quay sang liền nháy mắt một cái.
Cho đến rất lâu, rất lâu về sau, thằng Quang vẫn nhớ như in giây phút ấy. Lúc Mai nghiêng đầu về phía nó nháy mắt và mỉm cười, nó dám thề rằng cả không gian, thời gian hình như đều dừng lại. Bạn bè xung quanh, bức tường lớp màu trắng, bàn ghế trong phòng đều trở nên mờ ảo. Cả tiếng còi xe ngoài đường, tiếng mấy đứa bạn huyên thuyên bên cạnh, mọi thứ trở nên xa xôi như vọng đến từ một nơi nào đó xa lắm. Chỉ còn lại gương mặt của Mai, rất gần. Đôi mắt tinh quái trong veo đang nhìn nó. Gió từ cửa sổ thổi vào, những cơn gió cuối thu mát rượi, làm bay bay mấy sợi tóc mai của Mai. Cả nắng nữa. Nắng xuyên qua khung cửa, rơi trên bờ vai, mái tóc và khuôn mặt Mai. Mọi thứ diễn ra như trong một đoạn phim quay chậm, và trong đoạn phim đó nổi bật lên trên tất cả là hình ảnh Mai đang nghiêng đầu nhìn nó, đôi mắt hấp háy ý cười. Tất cả rất gần mà như rất xa. Trong ánh nắng thu nhàn nhạt vàng, thằng Quang chợt nhận ra rằng hóa ra cô bạn nó xinh như vậy, sao trước giờ nó không để ý nhỉ. Ý nghĩ ấy làm trái tim hơn mười sáu năm chưa một lần đập sai nhịp của thằng Quang bỗng nhảy tưng tưng trong lồng ngực. Tim nó đập mạnh đến nỗi nó phải kín đáo hít sâu một hơi dài để lấy lại bình tĩnh. Và cũng từ khoảnh khắc đó thằng Quang chợt thấy hình như mình không còn bé nữa.
Ngày xưa, ông Xuân Diệu nói: “Làm sao cắt nghĩa được tình yêu/ Có khó gì đâu một buổi chiều/ Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt/ Bằng mây nhè nhẹ, gió hiu hiu...” Nói thật, trước kia thằng Quang chẳng hiểu nhà thơ nói vậy là nghĩa làm sao, nhưng sau ngày hôm đó nó thấy ông này nói đúng thật. Chỉ có điều tình yêu chiếm tâm hồn nó vào buổi sáng chứ không phải buổi chiều. Còn lại đều đúng cả. Có nắng, có mây, có gió. Nhưng quan trọng hơn cả là có Mai. Nếu không có Mai, đừng hòng tình yêu chiếm được hồn nó. Nhiều năm sau, khi đã trưởng thành hơn, ngồi nhớ lại những tình cảm đầu đời của mình năm lớp mười thằng Quang chỉ biết mỉm cười. Đến tận lúc ấy nó vẫn không hiểu sao mình “yêu” Mai nhanh như vậy, trong khi rõ ràng một phút trước đó nó còn đang ghét Mai. Hay là thực ra nó vốn không ghét Mai như nó tưởng, vốn đã có cảm tình với Mai từ trước mà không biết; hay tại nụ cười tỏa nắng của Mai khi ấy. Bao nhiêu khả năng được nó đưa ra nhưng cuối cùng vẫn không tìm được đáp án, nó đành bất lực. May cho thằng Quang, phải rất lâu sau nó mới thắc mắc vấn đề này, còn vào năm lớp mười câu hỏi “vì sao mình lại “yêu” Mai nhanh thế” không hề tồn tại trong đầu nó; nếu không chắc nó sẽ khổ sở lắm, khổ sở vì phải đi tìm câu trả lời. Để rồi khi nó mười sáu tuổi nó “chỉ biết yêu thôi chẳng hiểu gì”.
Từ sau buổi sáng đó, đầu thằng Quang cứ vẩn vơ ý nghĩ "mình yêu rồi à" hay "thế này có gọi là tình yêu không nhỉ?". Thằng Quang không biết thứ tình cảm trong lòng mình có phải tình yêu hay không, nhưng nó đoán nếu không chắc mười phần thì tám - chín phần là như vậy. Chứ còn gì nữa? Nếu nó không “yêu” Mai tại sao từ sau hôm ấy cứ nhìn thấy cô bạn lòng nó lại chộn rộn một cảm giác hồi hộp khó tả, trái tim cứ đập thình thình như đánh trống trong ngực? Tại sao mỗi lúc nói chuyện với Mai, được nghe giọng nói ấy, được thấy Mai cười, nó lại vui như thế? Và nhất là nếu không “yêu” Mai, tại sao khi không được gặp cô bạn này nó lại nhớ đến vậy? Nhiều khi đang học bài nó chợt nhớ đến Mai, đang ăn cơm chợt nhớ đến Mai, đi ngủ cũng nhớ, để rồi Mai theo nó cả vào trong những giấc mơ không đầu không cuối. Đến như vậy mà vẫn không phải “tình yêu" thì thế nào mới gọi là "yêu"? Nhưng dù thế nào, dù đó có phải “tình yêu" hay không, thằng Quang vẫn hiểu rằng từ giờ Mai đã chiếm một phần quan trọng trong cuộc sống của mình.
Đôi khi thằng Quang tự hỏi mới lớp mười đã sa chân vào tình yêu liệu có sớm quá không. Và sau một hồi suy nghĩ, nó tự trấn an rằng chẳng có gì sớm cả. Ngày xưa thi sĩ Hoàng Cầm mới tám tuổi đã yêu, mà yêu bà những mười lăm - mười sáu tuổi, hơn nhà thơ bảy - tám tuổi liền. So với ông ấy nó phải gọi là “yêu” muộn chứ sớm sủa gì, với lại nó “yêu” người bằng tuổi chứ đâu có yêu chị như ông ấy. Nó còn thua Hoàng Cầm xa lắm.
