- … Dân gian nói quy về một loại như vậy, lòng dân thế nào lại đều quy về một loại. Thái Sư làm Tể hơn mười năm, có những chuyện tốt, có những chuyện xấu nhưng cũng không thể đánh giá đơn giản như vậy được. Triều đình ngày nay, đứng đầu võ thần là Đồng Xu Mật. Còn nói đến thần được thiên hạ mong đợi không phải là lão phu cũng không phải Lý tướng mà là lão thái sư biết chữ trong nhà này. Nói thật, lần này Bắc phạt nếu có vấn đề gì, ta và Lý tướng chống đỡ không được, thì cũng chỉ có ông ấy là trấn trụ được cục diện mà thôi.
Ăn cơm tối xong, Tần Tự Nguyên và Ninh Nghị cùng nói chuyện. Đi qua vườn phía sau Tướng phủ nhân tiện nhắc đến Thái Kinh. Vị lão nhân này làm Tể hơn mười năm. Lúc này dư luận của tầng cấp thấp nhất không được tốt, người ở tầng lớp giữa thì nửa khen nửa chê, nhưng đến tầng quan lại thì đại bộ phận họ đều hiểu được địa vị của ông ta. Tần Tự Nguyên cũng đã sáu mươi tuổi, nhắc đến đối phương thì xưng là " lão nhân gia", nghĩ đến Lý Cương, Tần Tự Nguyên nếu bị thôi chức, e rằng đối phương cũng chưa thể ổn định được cục diện.
May mà lần này Lý Cương xuất tướng, đang là thời cơ tốt nhất để bắc phạt. Tần Tự Nguyên nội uẩn như biển, dù không tích lũy như Thái Kinh có mười mấy năm làm Tể thì cũng không phải là đèn cạn dầu, đủ để chống đỡ và gánh vác. Nhưng tình huống này hẳn là chưa xuất hiện ngay.
Lần này cũng là thuận miệng mà Tần Tự Nguyên nói ra, chứ không có hàm ý gì khác. Mấy tên hộ vệ theo sau, hai người tản bộ đến hoa viên. Tần Tự Nguyên gọi người mang vờ vây ra, chuẩn bị như ở Giang Ninh đánh với Ninh Nghị một ván. Sau khi nói chuyện phiếm mấy câu ông lã lại hỏi:
- Lập Hằng nghĩ về việc trị quốc thế nào?
Vấn đề này thật ra hơi thẳng thắn quá, Ninh Nghị bất ngờ, chần chừ một lúc rồi cười nói:
- Hữu tướng đại nhân hỏi vậy … Có phải là hỏi đường người mù đúng không?
Câu "Hữu tướng đại nhân" này của hắn hơi kỳ lạ, khiến cho Tần Tự Nguyên mỉm cười. Đang nói chuyện thì có gia đinh dẫn người đến. Lại là Thành Chu Hải đến phủ Tướng để thăm hỏi. Sau khi hành lễ với thầy xong, Tần Tự Nguyên vẫy tay bảo anh ta ngồi xuống bên cạnh.
- Lần này bắc phạt rất gian nan, nhưng trước mắt Đồng Xu Mật đã đóng quân ở biên giới nước Liêu, đánh với Tiêu Can. Người Liêu đang tấn công người Kim nhưng bại binh phải lui. Nếu tất cả đều thuận lợi, trong năm nay sẽ chấm dứt chiến sự. Có khả năng giành lại được Yến Vân. Đánh trận xong, tiếp theo là việc sắp xếp …
Ông ta đánh quân cờ:
- Cho nên, Lập Hằng cứ thoải mái nói đi.
- Nói thoải mái?
Ninh Nghị bật cười.
Ông ta cười gật đầu:
- Ừ, cứ thoải mái nói xem.
- Được, vậy thì sẽ nói thoải mái.
Ninh Nghị nhìn ván cờ, sau khi đánh một quân cờ thì phất phất tay:
- Hằng ngày Tần tướng ở đây, nhìn ngắm thành thị này thấy gì ạ?
Lúc này hai người đang ngồi trên lương đình trong hậu hoa viên của phủ Tướng.
Địa thế tuy hơi cao, tuy không thể quan sát được Biện Kinh nhưng cũng nhìn thấy thành thị trong màn đêm. Vẫn còn cảm nhận được hơi thở náo nhiệt. Thành Chu Hải nhìn xung quanh, Tần Tự Nguyên cười nói:
- Vấn đề này hơi lớn? Lập Hằng không ngại cứ nói thẳng.
- Ông có nhìn thấy oán khí không?
- Hả?
Tần Tự Nguyên nhíu mày:
- Cớ sao lại nói vậy?
- Nếu muốn trị quốc thì phải nhìn thấy oán khí kia.
Ninh Nghị cầm quân cờ vào đầu ngón tay, chà xát:
- Mỗi người sinh ra trên đời này tất nhiên đều có mối liên hệ qua lại với những người xung quanh. Qua lại sẽ có va chạm. Oán khí nhiều hay ít cũng vì thế tích lũy mà thành. Hôm nay cãi nhau với hàng xóm một trận, là oán hận, đánh nhau với người khác một trận là oán hận, mua đồ bị kẻ khác lừa là oán hận, vô duyên vô cớ bị kẻ khác chém một nhát là oán hận. Tố cáo quan, quan lại bao che cho nhau là oán hận, ở đây có oán hận, thẩm án bất công, có oán hận … Những oán hận này, tất cả dù lớn hay nhỏ đều tích ở trong lòng, có thể xóa bỏ được mà cũng có thể không xóa bỏ được mà đến chết mới xóa bỏ hết. Tần tướng nói trị, ta cảm thấy nói thực tế một chút thì trị chính là oán hận này.
Tần Tự Nguyên ngẩn người ra, hạ quân cờ xuống:
- Những câu đó của Lập Hằng thật ra là có ý mới.
- Nói lời bịa đặt thì khi làm chưa chắc đã được như vậy, ta cũng chỉ lý luận suông thôi.
Ninh Nghị cười nói tiếp:
- Trị oán hận cũng có hai mặt, giáo hóa và tư pháp. Giáo hóa là đạo đức, văn hóa, tập quán. Khổng thánh nhân nói thiên địa quân thân sư, cũng phải có trật tự. Quản thánh nhân nói, sĩ, nông, công, thương, binh. Giai cấp nào quan trọng và giai cấp nào không quan trọng. Suy nghĩ một chút, nếu là nông dân chưa bao giờ đọc sách, cả đời chưa ra khỏi lũy tre làng. Loại người này gặp người khác bị ức hiếp sẽ tự mình cảm thấy bình tĩnh quên mất cả trời đã tối, oán hận sẽ không nhiều lắm. Nhưng như ta, đọc nhiều sách một chút, cảm giác mình rất giỏi, giao tiếp với nhiều người, ai coi thường ta trong lòng ra sẽ tức giận, oán hận có lẽ cũng nhiều hơn …
Hắn nói đến đây, Tần Tự Nguyên và Thành Chu Hải bên cạnh đều cười, Ninh Nghị cũng cười tiếp tục nói:
- Trên đời này, tiêu chuẩn đạo đức nhiều lắm, có lễ với nhau, biết chuyện gì nên làm, chuyện gì không nên làm, giao tiếp, va chạm nhiều cơ hội để oán hận sẽ càng ít đi. Vì trình độ giáo dục của mỗi người là khác nhau cho nên sự hiểu biết cũng sẽ khác nhau. Cho nên đối với những điều không đúng với mình, gặp chuyện không giống nhau, nảy sinh oán hận cũng không giống nhau. Thư sinh vì không được người bên ngoài coi trọng mà tức giận còn người nông dân thì lại không thấy như thế.
Nói cho mỗi người về văn hóa và tập quán, ngươi ở đây là người có địa vị thế nào thì chắc sẽ được tôn trọng như thế. Đạo đức có thể khiến cho xã hội này trật tự hơn, ngươi về nhà hòa thuận với hàng xóm láng giềng. Huynh đệ đoàn kết, thê tử hiền thục dịu dàng, những thứ này đều có thể hóa giải được oán hận. Còn tư pháp chỉ là các giải quyết cuối cùng.
Ninh Nghị hạ quân cờ xuống:
- Ta và Thành huynh có va chạm sinh ra oán hận, không thể giải quyết được, không thoải mái liền đi báo quan. Tư pháp khiến cho người ta tin tưởng, quan phủ theo các điều khoản trong đó mà làm việc, công chính nghiêm minh. Lời phán ra khiến huynh và ta đều khâm phục thì oán hận sẽ tiêu tan. Nhưng nếu tư pháp không công minh, mọi người đều thấy quan lại bao che cho nhau, luật pháp vô dụng, ta với Thành huynh cùng đi báo quan. Điều đầu tiên nghĩ là đi tìm mối quan hệ, sau đó mối quan hệ của huynh có thể chèn ép được ta. Oán hận trong lòng vẫn không thể giải trừ được. Còn huynh thì cậy thế mạnh, cho dù lúc đó ta phục, nhưng huynh cảm thấy ta vẫn dám trêu chọc vào huynh, nhất định phải khiến ta hối hận, thậm chí oán hận trong lòng huynh cũng không hết được. Vậy thì tư pháp kia cũng thành trò cười mất rồi.
Hắn lắc đầu:
- Oán hận này chốc lát thì không có chuyện gì nhưng nó cứ theo cả đời con người ta, khi chuyện phát sinh người ta đều nhớ rõ thì oán hận sẽ từ từ tăng lên, nếu trước khi chết có quá nhiều oán hận … Người muốn giết người, muốn tạo phản. Thì anh ta dễ dàng có thể bị người khác kích động, càng dễ trở thành mối tai họa. Tính tình của mọi người trở lên quái dị, giữa người và người không có sự tín nhiệm lẫn nhau. Một xã hội quan trọng nhất là phải luôn loại bỏ oán hận … Loại bệnh này càng nhẹ, số người càng ít thì cuộc đời sẽ càng tươi đẹp hơn.
Hắn nói xong những lời này, Tần Tự Nguyên và Thành Chu Hải đều trầm mặc một lúc lâu, Thành Chu Hải cười nói:
- Nếu theo cách nói như vậy, thì chẳng lẽ cuộc đời không được giáo dục là tốt nhất sao? Tất cả mọi người là nông dân. Không có người đi học, thì sẽ không có oán hận …
- Nhưng con người theo đuổi điều gì đó thì càng tốt chứ sao.
Ninh Nghị cười cười:
- Huynh theo đuổi cái như muốn ăn no, mặc đẹp. Sau khi ăn no, mặc đẹp lại muốn có một cô nương. Sau khi có được một cô nương thì lại muốn có người nối dõi tông đường, trong đó còn muốn làm chút chuyện có ý nghĩa. Có những chuyện không nói cũng hiểu, xã hội phát triển muốn loại bỏ oán hận, đến đến mức xã hội không bị mục nát thì loại bỏ oán hận xã hội sẽ càng tốt đẹp hơn. Chỉ nói đến trị. Phải lấy chuyện loại bỏ oán hận làm nguyên tắc trung tâm. Sửa chữa và phát triển là song song. Thứ phát triển này ngăn không nổi thì cũng chẳng khác nào cải cách chính trị …
Hắn dừng lại một chút rồi nói:
- Các triều đại đổi thay. Mỗi một lần cải cách chính trị, không phải là người thông minh nào nghĩ ra cách tốt để đẩy mạnh sự phát triển của xã hội mà là kiểm soát sự phát triển của xã hội. Mới có người xuất hiện thay đổi, bởi vì mọi người đều nhìn thấy phải thay đổi. Từ thương nhân bắt đầu thay đổi người đi học bắt đầu tăng dần lên. Người muốn đi lên ngày càng nhiều. Nếu bọn họ không đi được thì oán hận sẽ ngàng một tăng, tăng đến mức nhất định sẽ phải thi hành một phương pháp mới để tất cả mọi người đều có hi vọng. Mục đích của mỗi lần cải cách, điều chỉnh triều đình, mục đích xây dựng xã hội … phần lớn là như thế. Có người bất mãn chỉ muốn họ vừa lòng mà thôi. Cách trên đời này, từ trước đến giờ là người ta có được, còn nếu nó không xuất hiện thì người ta cứ chiếu theo mà làm …
Hắn nói xong, Thành Chu Hải suy nghĩ:
- Thế đạo hiện nay, người đọc sách đúng là ngày càng nhiều, xem ra không lâu nữa sẽ có thay đổi?
- Hy vọng là có thay đổi!
Ninh Nghị thuận miệng đáp:
- Thực ra thương nhân cũng ngày càng nhiều, bọn họ có tiền, có suy nghĩ muốn trèo cao. Rất nhiều quan lớn ngày nay, chẳng phải là bị thương nhân ảnh hưởng đó sao? Bây giờ có thể bọn họ bị ảnh hưởng từ từ, đến một mức nhất định chắc chắn sẽ có sự thay đổi … Ai da, ta cũng là thương nhân rồi …
Thành Chu Hải nhíu mày, một lát sau mới gật đầu đồng ý:
- Sẽ chết một tốp người lớn.
Ninh Nghị đang nhìn ván cờ nói:
- Một trào lưu xã hội, thay đổi là, hai mươi năm, ba mươi năm, trên một trăm năm, ta trốn tránh cũng phải.
Thực tế hắn còn một câu nữa chưa nói, Vũ Triều nay yên ổn, thoạt nhìn thì có vẻ thái bình, ca múa tưng bừng nhưng trên thực tế không biết có cơ hội thay đổi hay không.
Tần Tự Nguyên trầm mặc chơi cờ nhưng vẫn luôn nghe hắn nói cũng đã mở miệng.
- Lập Hằng … trong Bá Đao trang phát triển mấy thứ kia, có ý tưởng gì chuẩn bị chưa?
Ninh Nghị nhíu mày. Từ lúc lên kinh thành đến giờ hắn cũng biết Tần Tự Nguyên hứng thú với những thứ này. Biết ông ta sẽ hỏi nhưng không ngờ lại là câu hỏi này.
- Đó là một phương thuốc cổ truyền.
Sau khi nghĩ một lúc hắn nói như thế:
- Không liên quan đến trị thế. Hơn nữa … bây giờ khó nói lắm, nếu có cơ hội nhìn thấy kết quả, thì sau này sẽ tham khảo một lần.
Hắn nhìn Tần Tự Nguyên.
Chính xác đó chỉ là một phương thuốc cổ truyền, trị suy nhược lâu ngày mà không phải trị thế đạo. Lịch sử cách mạng cận đại Trung Quốc đáng khen nhất đúng là những thành viên tham gia từng tiến hành kích động. Còn mỗi lần tạo phản trước đó, khởi nghĩa hoặc là đấu tranh vũ trang, sự kích động đều dừng lại ở sĩ phu và một số tướng sĩ. Họ chỉ là đi theo con nước lớn chứ không có giá trị kích động. Còn giá trị của sự kích động chỉ thể hiện trên kết quả chiến đấu, chứ không có quan hệ gì nhiều đến những thứ khác.
Tần Tự Nguyên gật đầu cười cười:
- Lập Hằng suy nghĩ như vậy, lại có năng lực như thế, sau khi từ Sơn Đông trở về, sao không đi học Quốc Tử Giám, thử đường công danh?
Ninh Nghị cũng bật cười:
- Ta chỉ nói bừa thôi. Về những chuyện đó … không có năng lực cũng không hứng thú.
Năng lực làm việc của Ninh Nghị đã sớm được bộc lộ, Tần Tự Nguyên đâu có nghi ngờ về năng lực của hắn, lúc này ông ta chỉ lắc đầu cười khổ:
- Cũng phải, cũng phải, chuyện này chúng ta để nói sau … Hôm nay còn có việc, ván này lão phu thua. Chu Hải, ngươi hãy thay ta tiếp đãi hắn, đợi lúc phải đi cũng phải tiễn Lập Hằng. Ồ, ngày kia Lập Hằng đi thì ta lại tiễn ngươi.
Hôm nay ông ta giữ Ninh Nghị lại chủ yếu là bàn luận việc "trị quốc" kia với hắn. Lúc này đã nói xong rồi, ông ta vội vàng đi xử lý chuyện của mình. Nhìn bóng ông ta khuất hắn, Ninh Nghị quay sang nhìn Thành Chu Hải.
- Thành huynh, lẽ nào đặc biệt đến để tìm tại hạ?
Lần này Thành Chu Hải đến vì chuyện gì cũng chưa nói với Tần Tự Nguyên, hơn nữa nhìn vẻ mặt của y hình như cũng có chuyện muốn nói với mình. Ninh Nghị hơi nghi ngờ. Thành Chu Hải ngẩng đầu lên nhìn bầu trời, mỉm cười chắp tay.
- Còn thời gian, vừa đi vừa nói chuyện?
- Được.
Lúc hai người cùng rời khỏi Tần phủ, ở một chỗ khác trong thành Biện Lương, Chu Bội ôm một con dao găm trong lòng, ắng mắt kiên nghị. Tự chui mình vào bao tải. Sau khi chui vào đó cô cắt một lỗ hổng mở chui đầu ra rồi lại thụt cổ vào nói với người bên cạnh:
- Các ngươi coi thường ta.
Ánh trăng dịu dàng, hai ngày trước khi Ninh Nghị chuẩn bị rời khỏi Biên Lương, một đêm trước khi thực sự rời khỏi Biện Lương, có một số chuyện đang phát sinh …
